Toespraak beleidsverklaring
Beleidsverklaring Eerste Minister
10 oktober 2023
______
Collega’s,
Mevrouw de voorzitster,
Voor ik start, wil ik eerst mijn diep medeleven betuigen aan de vele slachtoffers in Israel en het Midden-Oosten.
De gruwel en de onmenselijke taferelen die we de afgelopen dagen hebben gezien. De doodsangsten die mensen uitstaan, gijzelingen van jonge festivalgangers, tot zelfs het kidnappen van kinderen; het is van een onaanvaardbare barbarij.
Ik wil in naam van ons land onze steun uitspreken aan de mensen in Israel.
Dit soort van blinde en laffe terreur maakt elk perspectief tot vrede en veiligheid in de hele regio onmogelijk.
Geweld kan nooit een oplossing zijn. Elke duurzame oplossing zal altijd politiek en diplomatiek zijn.
Ons land wil een partner zijn om tot vrede te komen voor iedereen die daar woont, leeft en een toekomst wil uitbouwen.
Opnieuw zien we dat we dat we nooit in vrede kunnen leven als we geen wederzijds begrip hebben voor mekaar. Wij leven in een land waar het goed en veilig leven is en daar moeten we ons ook elke dag voor inzetten.
Collega’s,
Mevrouw de voorzitter,
Drie jaar geleden gaf u in volle gezondheidscrisis vertrouwen aan een ploeg. De pandemie kostte veel mensenlevens en zette ons samenleven stop. Mensen zouden massaal hun job verliezen. Armoede zou ons deel zijn.
Maar die doemberichten zijn niét uitgekomen. De voorbije drie jaar zijn getekend door de geschiedenis. Maar we zijn geen speelbal geweest van de omstandigheden.
We hebben zelf onze koers bepaald. Ons land is sterker uit deze crisissen gekomen. Na twee moeilijke jaren nemen we het herstel in de hand.
Onze overheidsfinanciën stap gaan voor stap in de goede richting. Op koers naar de Maastrichtnorm. Met een inspanning van bijna 5 miljard euro in 2024. En een totale inspanning van 11 miljard euro voor de hele legislatuur. We doen wat we beloofd hebben.
Steunen onze burgers in moeilijke tijden. En daarna de tering naar de nering zetten. Dàt is wat deze regering doet.
Investeren in de toekomst
De rekeningen op orde zetten, is belangrijk. Tegelijk investeert de regering in de toekomst. Met een verdere verlaging van de BTW in de bouw. Zodat jonge gezinnen die een eerste huis willen bouwen een duw in de rug krijgen. Wij gunnen ze een extra stimulans om hun eerste woning energiezuiniger te maken. Of om een warmtepomp te kunnen plaatsen.
We investeren ook in onze jeugd. Met een ‘samenlevingsdienst’ voor jongeren die hen naar een job of een opleiding leidt. Met een gerichte aanpak zetten we hen opnieuw op weg. Want we willen iedereen kansen geven. Ik hoor het overal waar ik kom.
Duizenden jobs zijn op zoek naar mensen. Op de dijk in De Panne of in vakantieparken in Durbuy moeten horecazaken nu al vaak vroeger sluiten omdat ze geen personeel kunnen vinden.
Scholen vinden geen leraars meer. Ziekenhuizen geen verpleegkundigen. Bedrijven geen IT-specialisten. Het is overal zoeken naar werfleiders, technici, lassers of truckchauffeurs.
Dat is een gigantische rem op onze welvaart. Vandaag zijn al zijn er meer dan 100.000 enthousiaste flexijobbers die bijverdienen. Nu breidt de regering het systeem van de flexijobs verder uit. Naar de kinderopvang, het onderwijs, de landbouw en de voeding. Ook voor buschauffeurs, in de cultuur-, de sport- en eventsector, rijscholen, land-en tuinbouw zal het kunnen.
De arbeidsmaatregel is sedert zijn invoering één van de grootste successen om mensen in alle vrijheid te laten bij verdienen. Dat geldt ook voor gepensioneerden die netto overhouden wat ze bruto verdienen.
Bijna één op de vijf actieve 65-plussers, heeft nu al een flexi-job. Veel mensen voelen ook zich niet afgeschreven als ze de 65 voorbij zijn.
Zij willen net hun kennis en ervaring doorgeven aan jongere generaties. Zij willen blijven doen wat ze graag doen en waar ze goed in zijn. Met ons akkoord verdubbelen we het aantal sectoren waar flexijobs mogelijk zijn. En bovendien zorgen wij ervoor dat werken vooral loont. Dat meer schouders de lasten dragen.
Recent hebben we gezien dat bedrijven perfect competente werknemers betalen om thuis te zitten terwijl er zo een enorme arbeidskrapte is. We mogen niet toelaten dat talent zo verspild wordt.
De regering heeft beslist om de bestaande activeringsbijdrage sterk te verhogen om die misbruiken een halt toe te roepen. Vandaag zijn er nog nooit zoveel mensen aan het werk geweest. Meer dan 5 miljoen Belgen zijn aan de slag.
En volgens het Planbureau zullen er tijdens deze legislatuur bijna 300.000 jobs bij gekomen zijn. Zonder die schouders kunnen we onze sterke sociale bescherming niet betalen.
En neen, wij zijn het geld niet gaan zoeken bij de werkende middenklasse. We zijn zuinig geweest op de overheid en we hebben een eerlijke bijdrage gevraagd aan de grootbanken.
Geen mirakeloplossingen.
Budgettaire mirakels bestaan niet.
Drie jaar besturen in crisistijden lost niet alle structurele problemen van het Belgische begrotingsbeleid op. Schuldafbouwen en saneren, vraagt tijd. Maar door stappen te zetten in de pensioenhervorming en meer mensen aan de slag te houden, gaan we erop vooruit.
De regering heeft haar laatste begrotingsoefening efficiënt afgerond. We zitten op koers en dat is essentieel voor vertrouwen. Mensen en bedrijven beschermen tijdens de energiecrisis en de pandemie heeft geld gekost. Meer dan 20 miljard euro in totaal. Dat is een gigantisch steunpakket.
Dus ja, de weg naar een evenwicht duurt langer. Maar wij hebben niemand in de kou laten staan.
Dat is een bewuste keuze geweest om er niet met de botte bijl in te hakken. Voor ons was er geen alternatief.
Deze regering past voor een sociaal kerkhof. Ondanks alle crisissen, is de Belg 3,8 procent welvarender dan bij de start van de regering. Daarmee doet ons land het beter dan de eurozone. Beter dan onze buurlanden Duitsland en Frankrijk.
Ook in de laatste twee kwartalen, zien we een krimp van de economie in Nederland en Duitsland, terwijl ons land verder blijft groeien. En deze begroting draagt bij tot die groei.
Met ons beleid beschermen we de mensen hun portemonnee. Met ons beleid vermijden we een sociaal bloedbad.
We doen net het tegendeel, mensen die hard werken voor een minimumloon krijgen een extra bonus tot 50 euro. Met ons beleid gaan meer mensen aan het werk. Maar om dat te kunnen blijven doen, moet iedereen mee kunnen. De groei van het aantal langdurig zieken neemt af dankzij het beleid van de regering. We hebben belangrijke stappen gezet maar het werk is nog niet af.
We blijven ook tijdens het laatste jaar van deze legislatuur investeren in onze gezondheidszorg. De hervorming van de huisartsenpraktijk is een belangrijke stap voorwaarts zodat huisartsen opnieuw meer ruimte hebben om écht met hun patiënten bezig te zijn.
Gezondheidsproblemen voorkomen, is de beste investering in onze gezondheidszorg. Elke investering daarin betaalt zich daarna terug. Ook in dit laatste jaar investeren we in geestelijke gezondheidszorg.
Want als we onze geestelijke gezondheidszorg dicht bij de mensen brengen - in scholen, jongerenorganisaties, bij de huisarts, in het OCMW – zien we de resultaten.
Meer dan 200 000 jongeren en volwassenen vonden al sneller de weg naar de psycholoog, naar een luisterend oor. Wij dragen zorg voor de mensen. Wij maken ze weerbaarder.
Beloftes
Velen hebben beloftes gemaakt. Deze regering heeft beloftes ingelost.Wij beloofden de minimumpensioenen voor werknemers en zelfstandigen op te trekken naar 1500 euro netto. Dat hebben we gedaan.
Wij beloofden om tijdens de energiecrisis niemand achter te laten. Energiepremies, het sociaal tarief, steun voor mazoutgebruikers en de tijdelijke verlaging van de accijnzen aan de pomp. Dat hebben we gedaan.
Wij beloofden dat het licht niet zou uitgaan. De levensduur van onze 2 jongste kerncentrales verlengen. Dat hebben we gedaan.
We beloofden om de competiviteit van onze bedrijven te vrijwaren. We hebben twee interprofessionele akkoorden gesloten en de loonnorm gerespecteerd. Dat hebben we gedaan.
We beloofden alle gevangenisstraffen uit te voeren. Ook de korte. Dat hebben we gedaan. In lijn met het nieuwe strafwetboek.
Ondanks alle crisissen en uitdagingen op ons pad, is ons land vandaag in goeie doen. En nu is het moment om verder te bouwen. Wij passen voor doemdenken en hebben ambitie getoond.
Kijk naar onze energie. Gedaan met de onzekerheid. We hebben opnieuw controle. Met Antwerpen-Zeebrugge als gas-en waterstofpoort van Europa.
In België was de prijs voor aardgas in september het laagste van de hele EU, zowel voor kmo's als voor huishoudens. Voor elektriciteit zijn we voor huishoudens zelfs het tweede laagste land na Frankrijk en voor kmo's het derde goedkoopste land na Duitsland en Frankrijk.
Dat zeggen wij niet. Dat zegt de CREG.
We massaal geinvesteerd in hernieuwbare energie. Vanuit de hele wereld komen mensen bij ons aankloppen voor expertise. En vraag het aan alle ondernemers: energiezekerheid is als zuurstof voor onze bedrijven.
Na twee decennia van onzekerheid over de toekomst van kernenergie in België, hebben we een nieuwe stem.
Het akkoord dat we deze zomer met Engie hebben bereikt, geeft zekerheid. En we gaan onze expertise ook meer in ons voordeel draaien.
In maart van volgend jaar nodigen we samen met het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie 30 landen uit op een top over de sleutelrol van kernenergie in de afbouw van fossiele brandstoffen, de energiezekerheid en onze economische ontwikkeling.
Atoms for Net Zero. De naam zegt alles.
De top zal zich vanzelfsprekend ook buigen over hoe we ontmanteling en de berging van nucleair afval veilig kunnen organiseren.Nucleaire en hernieuwbare energie. We gaan beiden nodig hebben.
België is wereldleider als het over offshore wind gaat met een productie van 8 gigawatt tegen 2040. De regering besloot om de accijnzen op elektriciteit te verschuiven richting fossiele energiebronnen. We doen dat geleidelijk aan. Zodat iedereen zich kan aanpassen.
We verlagen ook stapsgewijs de subsidies voor fossiele brandstoffen voor de transportsector. Want investeren in duurzaamheid is goed voor ons klimaat maar ook goed voor onze industrie.
We doen ons deel
Beste collega’s,
Als het over solidariteit in migratie dan doet ons land meer dan zijn deel. We hebben vandaag 34.000 opvangplaatsen. Maar de winter komt eraan en we willen klaar zijn. Daarom hebben we alle partners aan de tafel gezet om te kijken wat we nog extra kunnen doen. In leegstaande kazernes, gebouwen van de spoorwegen of tehuizen gaan we nog plaatsen bij creëren. Wij nemen onze verantwoordelijkheid op.
Maar laat één ding duidelijk zijn: extra opvangplaatsen alleen gaan het probleem niet oplossen. Daarom zijn er regels nodig onder EU landen. We kunnen niet tot in het oneindige opvang blijven bijbouwen. We kunnen niet tot in het oneindige het werk doen van andere Europese lidstaten.
Daarom gaan we er alles aan doen om tijdens ons voorzitterschap het nieuwe migratiepact van de EU goedgekeurd te krijgen. Maar ook partnerschappen sluiten tussen Europa en Afrika waardoor jonge mensen de Afrikaanse droom najagen in plaats van de Europese droom.
Dit kan door te investeren in meer legale migratie voor opleidingen of knelpuntberoepen. We moeten weg van het model van ongecontroleerde migratie, naar circulaire migratie. Waarin er meer legale mogelijkheden zijn voor niet-Europeanen, maar de landen van herkomst illegalen ook terugnemen.
Mensenmokkelaars kiezen nu wie Europa binnen komt en wie niet. Daar moeten we een einde aan maken. Zodat jonge mensen niet vertrekken op gammele bootjes. Of op dodelijke routes door de woestijn. We moeten die cirkel doorbreken. En dat kunnen we enkel door samen te werken. In eigen land en met andere landen.
Samenwerken is meer dan ooit nodig.
Wat we gedaan hebben voor Oekraïne is het goeie voorbeeld. Onze steun is tastbaar, zowel humanitair als militair. Met de opvang van meer dan 70.000 Oekraïense vluchtelingen. En met een fonds dat bedoeld is voor Oekraïne en gefinancierd wordt door taksen die we heffen op de bevroeren tegoeden in ons land.
Oekraïne zal bevrijd worden.
Daarvoor moet het het overwicht halen in zijn luchtruim. Alleen dan kunnen de vreselijke luchtaanvallen stoppen. Wij helpen daarbij, als lid van de F-16 coalitie, samen met 15 andere landen.
Economisch sterker, groener en veiliger.
België is volgend jaar voorzitter van de Europese Unie en gaat zich daar volop inzetten. Wij willen de Unie economisch sterker, groener en ook veiliger maken. Het gaat over onze jobs, onze industrie, onze welvaart. De grote uitdagingen waar we voor staan, pakken we samen aan.
De strijd tegen klimaatverandering, de strijd tegen illegale migratie en de strijd voor een sterke Europese industrie. Met alle kansen die innovatief en duurzaam ondernemen oplevert.
Onze interne markt versterken en klaarmaken maken voor de komende 30 jaar. De industrieën die ons hier gebracht hebben, zoals chemie en staal, nieuw leven inblazen. Zij waren de drijvende kracht achter de industrialisatie van Europa en zullen de sleutel zijn om het opnieuw te doen.
Brain cells is waar we sterk in zijn. In Oostende brachten we meer dan 100 industrieleiders samen met de ministers van energie van negen Noordzeelanden en de Europese Commissie. We willen dit ambitieuze industriële energieproject in de Noordzee voortzetten en opschalen tot een model voor de andere Europese zeebekkens.
Snelheid is de sleutel.
We moeten dringend structurele verandering tot stand brengen. En de snelheid van Artificiële intelligentie, 6G en andere technologieën zal ons daar brengen. Tesla bouwt zijn auto's rond high-end computerchips, wij moeten hetzelfde doen met de technologieën waar Europa sterk in is.
Wij geloven dat digitale industrialisatie ons in een betere concurrentiepositie kan brengen ten opzichte van de Verenigde Staten en China.
Vertrouwen in bescherming.
Beste collega’s,
Onze burgers verwachten dat de overheid hen veiligheid biedt. Dat is één van de fundamenten van onze democratie. Ook naar onze hoofdstad. Brussel is New York op mensenmaat. Een stadsgewest van 184 nationaliteiten. Het is onze etalage, onze culturele en internationale rijkdom.
Maar als het over veiligheid gaat, wijst men te vaak naar een ander. De problemen rond Brussel Zuid sleepten te lang aan. En in plaats van te zwartepieten hebben we voor oplossingen gezorgd.
We hebben alle bestuursniveaus samengebracht, een actieplan van 22 maatregelen afgesproken en alle partners mee in het bad getrokken. Brussel verdient beter dan een politiek spel waarbij iedereen naar zijn eigen navel staart.
Dat geldt ook voor de strijd tegen de drugshandel. Het narcoterrorisme bedreigt de hoofdstad en dat willen we niet laten gebeuren. In Antwerpen zorgt het Stroomplan voor resultaten. Maar ook in Brussel vallen steeds meer doden door druggerelateerd bendegeweld. We moeten hier nu schakelen om Brussel veilig te houden.
Daarom investeren we in veiligheid, in nieuwe politiehelikopters, een versterking van het drugscommissariaat en betere communicatiemiddelen voor onze hulpdiensten en politie. We investeren ook in de strijd tegen seksueel geweld door de zorgcentra te versterken. Want ook dàt is een constante zorg.
Dagelijks zijn er tien aangiftes van verkrachting en aanranding. Seksueel geweld is een wijdverspreid probleem in onze samenleving. Daarom voorzien we tegen volgend jaar 13 gespecialiseerde Zorgcentra na Seksueel Geweld om slachtoffers beter op te vangen.Voor elk slachtoffer van seksueel geweld zal er op maximum een uur afstand een centrum beschikbaar zijn.
Beste collega’s,
In de komende maanden gaan we verderbouwen om ons land sterker te maken.
Tot de laatste dag. Tot 9 juni. Pas dan komt het moment om keuzes te maken. Vele jongeren zullen voor het eerst hun stem uitbrengen. Ze brengen een stem uit terwijl er een oorlog woedt op een paar duizend kilometer van hier. Terwijl we de warmste zomer ooit gemeten hebben.
En terwijl ze zich afvragen of morgen wel beter zal zijn dan vandaag. In een onzekere wereld waar alleen maar negatief nieuws verkoopt.
De jongeren met wie ik praat willen gewoon door en beseffen vaak beter dan wie ook de rijkdom van onze samenleving.
Wij die vertrouwen vragen, wij moeten ook vertrouwen geven. Als we jonge mensen willen overtuigen dan kan het enkel met resultaten. Niet met plat populistische antwoorden. Of met een discours dat mensen tegen mekaar opzet.
Wat jonge mensen van ons verwachten is een modern bestuur dat hen vooruitstuwt. Dat hen op weg helpt naar een job of een huis. Niet iedereen staat met de rug naar de andere. Niet iedereen is negatief en voorspelt het einde van de wereld. Er is een grote stille meerderheid die kiest voor samenwerking.
Maar daarvoor moeten we als politici ook samenwerken, tegenstellingen overbruggen. Vechten voor democratie en tegen nepnieuws is een permanente opdracht. De recente aanvallen op scholen in Wallonië hebben ons allemaal geschokt.
Als we onze democratie overleveren aan desinformatie en nepnieuws dan zitten we op het foute pad. Anti-democraten verdraaien de realiteit en verspreiden leugens ten koste van de veiligheid van onze kinderen.
En dus gaat de Veiligheidsraad een actiepakket beslissen om desinformatie tegen te gaan. Onze burgers moeten veilig en democratisch hun stem kunnen uitbrengen. Zodat onze vrijheden en onze waarden van ons blijven. Zodat we iedereen gelijke kansen blijven bieden.
Beste collega’s
Er rest ons nog acht maanden om verder te werken. Met veerkracht en met vertrouwen. Vol energie en met de vaste wil om ons land sterker te maken voor iedereen. Daarvoor rekenen we op uw steun en op uw vertrouwen.
Ik dank u.
